🕳️ Türkiye'nin İlk Turistik Mağarası Kurudu: İnsuyu Artık Fosil Mağara
📍 Yer: Burdur – Sarpgüney Tepesi / Burdur-Antalya Karayolu 13. km
🕰️ Turizme Açılış: 1965
⛲ Eski Su Debisi: Saniyede 50 litre
🌊 İnsuyu Mağarası Sularını Kaybetti
1965 yılında turizme açılan ve Türkiye'nin ilk turistik mağarası olma unvanını taşıyan İnsuyu Mağarası, yıllar içinde yaşanan iklim değişikliği ve insan kaynaklı aşırı su kullanımı nedeniyle göllerini tamamen kaybederek "fosil mağara" statüsüne geçti.
Jeolojik olarak kalker yapıya sahip olan mağara, bir zamanlar içindeki 9 gölle suyla doluydu. Ancak 2000’li yıllardan itibaren hızla çekilen sular, 2014’te büyük gölün kurumasıyla krizi gözler önüne serdi.
🚜 Tarım Sondajları ve Aşırı Su Kullanımı Krizi Derinleştirdi
Mağara, İnsuyu Ovası sınırlarında bulunuyor. Bölgede yoğun olarak yapılan tarımsal sondajlar (özellikle mısır ve fasulye gibi su tüketimi yüksek ürünler için) ve içme suyu temini için açılan kuyular, yer altı su kaynaklarını kurutuyor.
Küçük kireç taşı rezervuarı, aşırı tüketimi kaldıramadığı için mağaradaki doğal su döngüsü tamamen bozuldu.
📜 1965’te İlk Kazma Vuruldu
İl Kültür Müdür Yardımcısı Osman Koçibay, mağaranın 1965’te 250 metreyle başlayan turizm açılımının, bugün 525 metreye kadar genişletildiğini belirtti.
Mağaranın ilk kazı çalışmaları 22 Temmuz 1965'te başladı.
🧴 Şifalı Suyuyla Ünlendi, Kamyonlarla Su Satıldı
Mağaranın suyu, halk arasında şeker hastalığına iyi geldiği inancıyla büyük rağbet gördü. Türkiye’nin dört bir yanından ve yurt dışından gelen ziyaretçiler, suyu bidonlarla taşıdı.
Fransa, Belçika, Avusturya’dan bilim insanları da suyun etkilerini incelemek için bölgeye geldi.
📉 Bilimsel Gözlemler: 2006'dan Bu Yana Hızla Kurudu
Doç. Dr. Kadir Tuncer’e göre, mağaranın 8.100 metrelik uzunluğu tespit edildi.
2006’da halen su dolu olan göller, sonraki yıllarda hızla kurudu. Şu an yalnızca yağmur sonrası sarkıtlardan damlayan su kaldı.
Tuncer, bu sürecin sadece mağarayı değil, tarım alanları ve köylerin gelecekteki su ihtiyacını da tehdit ettiğini söyledi.
🧬 1930'larda “Burdur Sırtlanı” Efsanesiyle Keşfedildi
1931’de Mustafa Koçay ve arkadaşları tarafından keşfedilen mağara, içerideki kemiklerin Fransız seyyah Paul Lucas’ın "canavar" olarak tanımladığı Burdur Sırtlanı’na ait olabileceği rivayetleriyle de ilgi çekti.
🗣️ Ziyaretçiler Üzgün: “Eskiden Cennetti, Şimdi Kurumuş”
Mağarayı 1978’de ziyaret eden Mikail Yılmaz, bugünkü manzarayı “üzücü” olarak tanımladı:
“Eskiden her yerden sular akardı. Şimdi sarkıtlar dökülmüş, sular çekilmiş. Eski güzelliği yok.”
🌍 SONUÇ: 3 Milyon Yıllık Doğal Miras Yok Olma Tehlikesinde
İnsuyu Mağarası, 3 milyon yılda oluşmuş, binlerce yıllık doğal geçmişe sahip aktif bir mağarayken, son 20 yılda insan etkisi ve iklim değişimiyle fosil mağaraya dönüştü.
Uzmanlar, benzer kaderin tüm bölgeyi susuz bırakabileceği uyarısında bulunuyor.
