Denizli’nin Kayaca Mahallesi’ndeki tarım arazisinde 2022 yılından bu yana devam eden fosil kazıları, bilim dünyasına önemli veriler sunmaya devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığının desteğiyle yürütülen çalışmalara Denizli Müze Müdürlüğü başkanlık ederken, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet İhsan Aytek de bilimsel danışmanlık yapıyor.
Çeşitli üniversitelerden uzmanların katılımıyla sürdürülen kazılarda, bu yıl 18 gün boyunca yapılan çalışmalar sonucunda 7 ila 9 milyon yıl öncesine tarihlenen çok sayıda hayvan fosili gün yüzüne çıkarıldı.
600’den fazla fosil bulundu
Kazıların üçüncü yılının tamamlandığını belirten Doç. Dr. Ahmet İhsan Aytek, şimdiye dek yaklaşık 600 tanımlanabilir fosil bulduklarını söyledi. En fazla zürafa kalıntısına rastladıklarını kaydeden Aytek, “İki farklı zürafa türü tespit ettik. Bu durum, o dönemde bölgede hem ormanlık hem de açık alanların bulunduğunu gösteriyor. Bunun yanı sıra gergedan, at, boynuzlugiller ve fillere ait fosiller de açığa çıkarıldı. Yeni buluntularla birlikte alanda belirlenen net tür sayısı 27’ye yükseldi” dedi.
Kuş ve sürüngen fosilleri dikkat çekiyor
Kuş fosillerinin bulunmasının ayrıca önemli olduğuna dikkat çeken Aytek, “Kuş kemikleri yapıları gereği zor fosilleşir. Ancak bu yıl elde ettiğimiz yeni örnekler, bölgedeki fosillerin çok iyi korunduğunu ortaya koyuyor. Önceki yıllarda iki kuş türü tespit edilmişti. Son buluntular, bir ya da iki yeni türün daha varlığına işaret ediyor” diye konuştu.
Bu sezon sürüngenlere ait dikkat çekici bir buluntuya da ulaştıklarını söyleyen Aytek, varanus cinsine ait bir diş fosili keşfettiklerini aktardı: “Türkiye’de daha önce sadece bir bölgede rastlanmıştı ve orada da sistemli kazılar yapılmamıştı. Bu nedenle Kayaca’daki buluntu, türün yaşam alanı ve evrimi hakkında önemli bilgiler sağlayacak.”
Türkiye’de bir ilk: Fosiller üç boyutlu olarak arşivlenecek
Doç. Dr. Ahmet İhsan Aytek, yürütülen çalışmalara dair önemli bilgiler paylaştı. Aytek, “Alanda bulunan fosiller, üniversitemiz Antropoloji laboratuvarlarında konservasyon işlemlerinden geçirilerek bilimsel araştırmalara hazır hale getiriliyor. Bunun yanında bu yıl başlattığımız yeni bir uygulama ile alanın üç boyutlu kaydını almaya başladık. Özel bir tarayıcı kullanarak fosil yoğun bölgeleri tarıyor ve alanın üç boyutlu haritasını çıkarıyoruz. Böylece fosillerin dağılımını çok daha net şekilde kayıt altına alabileceğiz. Ayrıca üniversitemiz bünyesinde kurmayı planladığımız üç boyutlu arşivleme sistemi sayesinde hem bu fosiller hem de laboratuvarlarımızda bulunan insan iskeletleri büyük bir veritabanında toplanacak. Bu çalışma, Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyor” dedi.
Kayaca omurgalı fosil lokalitesi 2025 çalışmaları
2025 yılı itibarıyla Kayaca Omurgalı Fosil Lokalitesi için önemli bir gelişme de yaşandı. Alana ait ilk bilimsel makale, alanında saygın dergilerden biri olan Palaeobiodiversity and Palaeoenvironments’ta yayımlandı. Kayaca Lokalitesi, Türkiye’deki birçok fosil alanının aksine önceden bilinen ya da çalışılmış bir bölge değildi. Bu nedenle ilk olarak alanın bilim dünyasına tanıtılması gerekliydi. Temmuz ayında yayımlanan “Kayaca, a new vertebrate locality from the Upper Miocene of Türkiye and its importance for the Turolian biogeography of the eastern peri-Mediterranean region” başlıklı makale ile Kayaca’ya ait ilk bulgular uluslararası bilim camiasıyla paylaşıldı.
Doç. Dr. Aytek, sonraki süreçte amaçlarının, bölgede bulunan farklı hayvan gruplarına ait detaylı bilimsel çalışmaların yayımlanması olduğunu belirtti.
