Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, TÜİK’in açıkladığı Ağustos ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni değerlendirerek, "Son 6 aydır sürekli yükseliş gösteren yıllık girdi fiyatları, Ağustos ayında ilk kez düşüş gösterdi" dedi.
Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Ağustos ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin Ağustos ayında aylık yüzde 1,30 arttığını belirten Çandır, "Bu rakam, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından itibaren Ağustos ayları ortalamasının (1,94) oldukça altında bir artış olarak ilan edilmiştir. Böylece son 4 aydır sürekli artış gösteren aylık girdi fiyatları, Ağustos ayında ilk defa düşüş göstermiştir" dedi. Tarım-GFE’nin Ağustos ayında yıllık yüzde 34,09 ilan edildiğini kaydeden Çandır, "Bu yıllık rakam, son 10 yılın Ağustos ayları ortalamasının (33,85) bir miktar üzerinde ilan edilmiştir. Ancak son 6 aydır sürekli yükseliş gösteren yıllık girdi fiyatları ilk kez düşüş göstermiştir. Çandır, Ağustos ayı için açıklanan tarımsal girdi fiyat enflasyonunun 10 yıllık Ağustos ayı ortalamalarına göre aylıkta ortalamanın yüzde 30 altında, yıllıkta ise ortalamanın yüzde 1 üstünde artış göstermiştir" dedi.
Ağustos’ta en yüksek artış gübrede
Ağustos ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 1,55 ve yıllıkta ise yüzde 35,07 artış ilan edildiğini belirten Çandır, "Ağustos ayları itibariyle bu rakamlar, aylıkta 2023 ve yıllıkta ise 2022 yıllarından sonraki en yüksek rakamlar olmuştur" dedi. Çandır, Tarım-GFE’nin tohumda aylık yüzde 1,70, enerjide yüzde 0,45, gübrede yüzde 3,94, ilaçta yüzde 1,14, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,3, yemde yüzde 1,38 ve diğer kalemlerde ise yüzde 3,01 olarak ilan edildiğini kaydederken, yıllık rakamlara bakıldığında tohumda yüzde 32,1, enerjide yüzde 19,11, gübrede yüzde 53,01, ilaçta yüzde 17,41, veteriner hizmetlerinde yüzde 59,79, yemde yüzde 38,27 ve diğer kalemlerde ise yüzde 39,60 arttığını söyledi. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde -0,37 ve yıllık yüzde 28,51’lik artış ilan edildiğini kaydetti.
Üretici enflasyonu Ağustos’ta geriledi
TÜİK tarafından Ağustos ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde -3,45 azaldığını hatırlatan Ali Çandır, "Bu rakam, 10 yıllık Ağustos ortalamasının (-0,69) ciddi düzeyde altında ilan edilmişti. Yıllıkta ise yüzde 41,55 ile 10 yıllık ortalamanın (26,3) üzerinde ilan edilmişti. Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs ve Haziran aylarında bu aleyhte eğilim, üretici lehine çevrilmişti. Temmuz ayında olduğu gibi Ağustos ayında da durum ciddi boyutta üretici aleyhine dönmüştür. Bu durumu 10 yıllık ağustos ayları ortalaması ile karşılaştırırsak üreticinin maruz kaldığı ortalama aylık maliyet yüzde 1,94 düzeyinde artışken eline geçen brüt rakam ortalaması ise yüzde -0,69 düşüş olmuştur. Yani 10 yıl boyunca Ağustos aylarında üretici aylık ortalama en az yüzde 0,60 zarara uğrarken yıllık ortalama olarak ise en az yüzde 25 zarara uğramıştır" sözleriyle değerlendirmede bulundu.
"Tarım sanayisindeki enflasyon tarımın gerisinde kaldı"
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının da tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirten Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE Ağustos’ta aylık yüzde 1,32 ve yıllık yüzde 28,01 arttığını, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-FE’nin aylık yüzde 2,48 ve yıllık yüzde 25,16 arttığını belirtti. Çandır, "Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 3.52 ve yıllık ise yüzde 28.66 artmıştı. Bu durum, Ağustos ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini göstermektedir" dedi.
Tüketici enflasyonu yüksek
Ağustos ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 2,04 ve yıllık yüzde 32,95 arttığını kaydeden Çandır, "Son 20 yıllık Ağustos ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,07 ve yıllıkta ise yüzde 18,96 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır" dedi.
Makas daralıyor
Tüketici gıda enflasyonunun Ağustos ayında aylık yüzde 3,02, yıllık yüzde 33,28 arttığına dikkat çeken Ali Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun Ağustos’ta aylık yüzde 2,02, yıllık yüzde 34,94, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde 2,25, yıllık yüzde 25,09 arttığını belirtti. Ali Çandır, "Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki aradaki makas daralmaya başlamıştır. Yani yıllık olarak yüzde 34,09 düzeyindeki tarımsal girdi maliyet artışına karşılık yüzde 41,55’lik tarım üretici fiyat artışı ve yüzde 32,95’lik tüketici fiyat artışı söz konusu olmuştur. Ağustos ayında tarımsal üreticiler, aylıkta ciddi bir zarara uğrarken yıllıkta ise yüzde 7’lik bir lehte durum yaşamıştır" değerlendirmesinde bulundu.